تصور کنید که قصد دارید به مهمانی بروید، در خانه را قفل می کنید و سوار آسانسور می شوید، اما ناگهان فکر می کنید نکنه گاز روشن باشه، نکنه اصلا در رو قفل نکردم در اینجور مواقع شروع می کنید به یاد آوردن آخرین کارهایی که انجام داده اید. با احتمال زیاد مطمئن هستید که هیچ جای شکی نیست و همه چیز را به نحو احسنت انجام داده اید اما می دانید که اگر دوباره برنگردید و چک نکنید مدام ذهنتان درگیر خواهد بود. اگر این نوع اضطراب و تشویق حالت افراطی پیدا کند و موجب انجام یکسری الگو ها و تشریفات تکراری شود براساس نظر مشاور روانشناس تهران می توان گفت که پای اختلال وسواسی-اجباری در میان است.

دو مشخصه مهم اختلال وسواسی اجباری

اختلال وسواسی اجباری از دید بهترین مشاوره خانواده دارای دو عنصر مهم و مستقل به نام وسواس و اجبار است. وسواس به فکر، میل ناخواسته و تصویر ذهنی تکرار شونده ای می گویند که برای فرد ناراحت کننده و غیر قابل کنترل است. اجبار، رفتار فیزیکی یا عمل ذهنی مکرری است که فرد احساس می کند که مجبور است انجام دهد تا اضطراب را از خود دور کند. نکته مهم و قابل توجه این است که اجبار ها همیشه موجب کاهش اضطراب نمی شوند بلکه گاهی اوقات می توانند حتی اضطراب را بیشتر هم کنند. اگر فکر می کنید شما هم درگیر وسواس هستید و این اتفاق شما را خسته کرده است لطفا به خواندن ادامه دهید زیرا در ادامه قصد داریم بررسی کنیم که چرا افراد دست به یکسری رفتارهای فیزیکی و ذهنی می زنند؟

5 وظیفه اجبار ها چیست؟

کاهش اضطراب: لطفا دوباره مثالی که در پاراگراف اول زده شد رو به خاطر بیاورید، اینکه پس از خروج از خانه فکر می کنید که نکنه در باز باشه! در چنین موقعیتی با برگشت به خانه و چک کردن دوباره می توان به صورت موقت احساس آرامش کرد، اما با ترک کردن دوباره خانه، وسواس ها دوباره برمی گردند و فرد را مجبور می کنند تا برگردد و دوباره در را چک کند. این چرخه می تواند دوباره و دوباره اتکرار شود تا اینکه فرد را خسته و درمانده کنند.

قوت قلب و پیدا کردن آرامش: کودکی را تصور کنید که می ترسد از اینکه والدین او دیگر دوستش نداشته باشند. او پس از انجام هر کاری از آنها می پرسد که آیا درست انجام داده است؟ آیا بچه خوبی بوده است و آنها او را دوست دارند؟ او با پرسیدن مکرر این سوالات به خود قوت قلب می دهد که او هنوز هم دوست داشتنی و محبوب است!

افزایش اطمینان: برای افزایش اطمینان می توان فردی را مثال زد که وسواس این را دارد که نکند با ماشین چیزی را زیر بگیرد. این فرد بعد از اینکه از روی هر سرعت گیری عبور می کند، دنده عقب می گیرد یا از ماشین پیاده می شود تا چک کند که آیا همه چیز تحت کنترل است و اتفاق بدی رخ نداده است! می توانید تصور کنید که این افزایش اطمینان چقدر زمان بر است؟ و از فرد انرژی میگیرد؟

کاهش ناراحتی: برخی از اجبارها هستند که صرفا به دلیل نیاز فرد برای احساس راحتی کردن انجام می شوند. تا به حال به این موضوع توجه کرده اید که شاید همه چیز سر جایش باشد اما احساس کنید یک جای کار می لنگد و با یک تغییر کوچک بگویید که حالا بهتر شد! تصور کنید فردی قبل از خواب تلاش می کند تا پتو رو با نظم خاصی بر روی خود بکشد یا پنج بار فرق راست و پنج بار فرق سمت چپ خود را شانه کند. اگر فراموش کند که بار چندم است که در حال شانه کردن موهای خود است دوباره از اول شروع می کند و اینطوری احساس خیال راحتی می کند و می گوید اینطوری بهتر شد.

از بین بردن ترس: انجام اجبار ها با وجود آزاردهنده بودنشان براساس نظر یک مشاور ازدواج خوب به صورت آنی می توانند که حال خوب ایجاد کنند. بعد از استفاده از سرویس بهداشتی عمومی فرد ممکن است بترسد که نکنه میکروبی وارد بدنش شده باشد پس جدا از شستن دست هایش، به صورت مکرر از ژل ضد عفونی کننده استفاده می کند تا از بیماری دوری کند. اما نکته حائز اهمیت و ناراحت کننده این است که فرد ممکن است با استفاده مکرر از ژل ضد عفونی کننده به خود آسیب بزند  و پوست دستش خشک و قرمز شود اما برای از بین بردن ترسش مجبور است که به این کار ادامه دهد.

سخن پایانی

همانطور که دیدید اجبار ها شاید به صورت کوتاه مدت، ذهن وسواس گونه رو آرام کنند اما در بلند مدت می توانند فرد را از پای در بیاورند و خسته کنند. استفاده از اجبار ها مانند بستن دستی است که نیاز به بخیه دارد و در حال خون ریزی است. شاید بستن دست با پارچه خون ریزی را پنهان کند اما آن دست نیاز به توجه پزشکی دارد تا بهبود پیدا کند و عدم توجه به آن می تواند موجب عفونت شود. توصیه مفید می تواند این باشد که اگر با اختلال وسواسی-اجباری درگیر هستید لطفا آن را جدی بگیرید و به مراکز مشاوره ایران مانند کلینیک روانشناسی انتخاب نو مراجعه کنید و هر چه زودتر برای درمان آن قدمی بردارید. به خودتان و درمانگرتان فرصت دهید و بگذارید تا زندگی را آنطوری که هست زیست کنید. در اتاق درمان با ترسها و آسیبهای خود روبرو شوید و زندگی خودتان را خودتان اداره کنید نه اینکه اجازه دهید ترسها و نگرانی ها شما را کنترل کنند. براساس نظر فروید؛ هیچ انسانی کودکی را پشت سر نمیگذارد مگراینکه آسیب دیده باشد. نگران نباشید چرا که مهم نیست شما در شرایط آرامی رشد کرده اید یا شرایط دلهره آوری، بلکه مهم این است که می خواهید با خود و شرایط تان چطور کنار بیایید و اوضاع را مدیریت کنید. شما همین که متولد شده اید برنده هستید، پس به خود سخت نگیرید و با جرات ادامه دهید.

نویسنده: محدثه بیاتی

تلفن : 22593216 – 22795735

آدرس : قیطریه – بلوار کاوه جنوب – نرسیده به خیابان دولت – نبش کوچه اخلاقی غربی – پلاک 29 – طبقه3